Kochani, jako że pytacie nas w mailach o kwestie dotyczące zdrowia (zwłaszcza dzieci) w podróży, szczególnie szczepień i zapobiegania malarii, zdecydowaliśmy się zrobić krótki cykl „Zdrowie w podróży”. Opiszemy w nim najważniejsze zagadnienia związane z wyjazdami z dziećmi w miejsca egzotyczne. Dzisiaj część pierwsza – szczepienia.
Kwestia zdrowia i szczepień w podróży jest ważna, zwłaszcza jeśli podróżuje się w egzotyczne miejsca i to w dodatku z małymi dziećmi. Część chorób, która występuje w tropikach w naszym regionie nie występuje i nie jest powszechnie znana, a tym samym budzi większy niepokój.
Wiem, jak duży lęk czują rodzice, którzy jadą w tropiki i stoją przed podjęciem decyzji – szczepić dzieci czy nie szczepić. A jeśli szczepić to na co? W jakim wieku można szczepić dziecko a w jakim nie? etc.
Pamiętam jak sami sobie stawialiśmy te pytania i jak dużo czasu poświęciliśmy na zgłębianie tego tematu, dlatego postanowiliśmy podzielić się wiedzą z innymi. Dodam jeszcze, że odbyliśmy konsultacje z czterema różnymi lekarzami medycyny podróży, przyjęliśmy serię szczepień, które wspólnie z lekarzami uznaliśmy za ważne więc jesteśmy bogatsi o wiedzę a potem i doświadczenia.
Jedna ważna uwaga: Nie jesteśmy lekarzami więc ten artykuł ma jedynie charakter informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, żeby tekst był rzetelny i zawierał ważne i prawdziwe informacje, ale może się tak zdarzyć, że coś przeoczyliśmy czy o czymś zapomnieliśmy (czekamy na uwagi w komentarzach. Jeśli czegoś brakuje lub coś trzeba doprecyzować to dajcie znać, chętnie dopiszemy).
Tym tekstem chcemy pokazać, jak ważne jest planowanie wyjazdów również w kwestii zdrowotnej i zachęcić Was do udania się do dobrego lekarza medycyny podróży!
Uwagi ogólne
Zabierz się za temat szczepień dużo wcześniej – nawet 3 miesiące przed wyjazdem.
Raz, że komplet szczepień to duży wydatek finansowy, zwłaszcza dla całej rodziny.
Dwa, że niektóre szczepienia muszą być podawane w pewnych odstępach, żeby osiągnąć odporność i zaszczepienie pełnym cyklem wymaga po prostu czasu. Dodam tylko, że niektóre szczepionki można podawać łącznie przy jednej wizycie, ale niektóre wymagają nawet kilku tygodni przerwy przed i po.
Trzy – może się zdarzyć, że Ty lub Twoje dziecko zachorujecie i trzeba będzie przełożyć przyjęcie kolejnej dawki więc dobrze mieć zapas czasowy.
Cztery, że po niektórych szczepieniach może wystąpić złe samopoczucie i podwyższona temperatura więc daj sobie czas na pobycie wtedy w domu. Głupio byłoby zaczynać podróż od gorączki w samolocie.
Pięć – znalezienie lekarza medycyny podróży, który weźmie na siebie odpowiedzialność zaszczepienia również małego dziecka nie jest taka prosta i oczywista. Czasem może się okazać, że potrzebujesz sporo czasu, żeby udało Ci się taką wizytę umówić.
Sześć – może się okazać, że jest chwilowy niedobór danej szczepionki w przychodniach i hurtowniach (mieliśmy taką sytuację w przypadku dwóch szczepionek!) więc warto dać sobie czas na uzupełnienie jej braków.
Lista szczepień
Poniższa lista szczepień nie obejmuje wszystkich chorób i szczepień na świecie, ale skupia się głównie na Europie i Ameryki Łacińskiej, po których my podróżujemy. Część wiedzy jest oczywiście uniwersalna, ale na pozostałych kontynentach – zwłaszcza mam na myśli Afrykę i Azję – występują dodatkowe choroby, albo groźniejsze odmiany wspomnianych.
| Nazwa | Ilość dawek | Ochrona | Uwagi | Zagrożenie | Objawy | Występowanie |
| WZW A
(Hepatitis A)
|
2 dawki
1 dawka – m.in. 2 tyg. przed wyjazdem
2 dawka – 6-12 m-cy później
Zastrzyk |
1 dawka chroni około rok.
2 dawki powyżej 20 lat |
Można szczepić dzieci powyżej 1 r.ż.
|
Choroba układu pokarmowego przenoszona jest przez kontakt bezpośredni z osobą zakażoną, albo też drogą pokarmową (poprzez spożywanie zakażonej wody, lodu, owoców morza wyłowionych z zakażonych zbiorników wodnych, surowych owoców, warzyw, nie ugotowanej żywności) |
Może przebiegać bezobjawowo, ze średnim nasileniem albo mieć przebieg bardzo ciężki. Objawy takie jak: – gorączka – brak apetytu, – nudności, – wymioty – zażółcenie skóry pojawiają się od 2 do 6 tygodni po zakażeniu wirusem. |
Występuje praktycznie na całym świecie choć w krajach rozwiniętych rzadko. Ryzyko zachorowania jest większe im gorsze są warunki higieniczno – sanitarne. |
| Cena za jedną dawkę:
225 PLN |
||||||
| WZW B
(Hepatitis B)
|
3 dawki:
W odstępach: 0 – 1m – 6m
4 dawki: 0-7-21 dni oraz 4 dawka po roku
Zastrzyk |
Odporność wieloletnia (ponad 30 lat) |
W Polsce dzieci są szczepione w ramach kalendarza szczepień. |
Tzw. „żółtaczka wszczepienna” Do zakażenia dochodzi poprzez: -kontakt skaleczonej skóry lub błon śluzowych z zarażoną wirusem krwią lub innymi wydzielinami – transfuzję krwi – kontakty seksualne bez zabezpieczenia – akupunkturę, tatuaże, używanie tej samej igły do podawania narkotyków |
Okres wylęgania wynosi od 60 do 90 dni. Symptomami zarażenia WZW B są m.in.: – osłabienie, – brak apetytu, – nudności i wymioty – bóle stawów – zażółcona skóra. |
WZW B występuje na całym świecie. Najniższe ryzyko zachorowania jest w krajach rozwiniętych |
| Cena za jedną dawkę:
55-80 PLN |
||||||
| DUR BRZUSZNY (typhoid) | 1 dawka
min. 2 tyg. przed wyjazdem
Zastrzyk |
2-3 lata |
Można szczepić dzieci powyżej 2 r.ż. |
Choroba zakaźna, przenoszona drogą pokarmową. Zarazić się można jedząc skażone jedzenie (owoce morza, surowe owoce, produkty mleczne) lub pijąc zanieczyszczoną wodę; także w kontakcie z chorym. |
– stopniowe narastanie temperatury
– ból głowy i złe samopoczucie ogólne – brak apetytu – bezsenność – biegunki lub zaparcia – u niektórych pojawiają się różowe plamki, które znikają pod wpływem ucisku – nie leczona prowadzi do innych objawów, nawet śmierci (około 10-20%) |
Choroba występuje w krajach rozwijających się. Ryzyko zachorowania jest większe im gorsze są warunki higieniczno – sanitarne. Największe ryzyko w Indiach i ościennych krajach Azji Pd.-Wsch., a także w krajach Afryki Północnej i Zachodniej oraz tropikalnych rejonach Am. Południowej, głównie w Peru. |
| Cena za jedną dawkę:
235 PLN |
||||||
| ŻÓŁTA GORĄCZKA (febris flava)
|
1 dawka
min. 10 dni przed wyjazdem
Zastrzyk |
Do niedawna uważano, że ochrona po 1 dawce wynosi 10 lat, ale obecnie uznaje się , że ochrona jest dożywotnia |
W niektórych krajach szczepionka jest obowiązkowa: – dla osób przyjezdnych ze wzlg. na ryzyko zachorowania – dla osób przybywających z krajów, gdzie występuje żółta (ryzyko rozprzestrzeniania) Lista krajów tutaj.
Można szczepić dzieci powyżej 9 m.ż. Potwierdzeniem przyjęcia szczepionki jest wpis do tzw. Żółtej książeczki, którą należy okazać w razie kontroli granicznej. |
Groźna choroba wirusowa przenoszona przez komary. |
Objawy:
– gorączka, dreszcze, ogólne osłabienie – bóle głowy i ciała – nudności i wymioty W ciężkich przypadkach także: – żółtaczka, – krwawienia, – wstrząs i niewydolność narządowa
|
Występuje w obszarach tropikalnych i subtropikalnych Afryki, Ameryki Południowej Mapkę z dokładnym rejonem występowania znajdziecie tutaj. |
| Cena za jedną dawkę:
215 PLN |
||||||
| TĘŻEC
(tetanus)
POLIO (poliomyelitis)
BŁONICA (diphtheria)
|
1 dawka
raz na 10 lat (szczepienie przypominające)
Zastrzyk
|
10 lat | Uwaga:
Istnieją szczepionki 3 w 1, ale także na każdą z wymienionych chorób oddzielnie lub krzyżowo z krztuścem. Dokładny kalendarz szczepień zależy od wcześniej przyjętych dawek. |
Tężec: Kontakt zranionego miejsca z zakażoną ziemią
Polio: Kontakt z zakażoną wodą i żywnością
Błonica: Przenoszona drogą kropelkową lub przy bezpośrednim kontakcie z chorym
|
Tężec: Początkowe objawy to ogólne pogorszenie samopoczucia, bóle głowy i mięśni, poty; następnie dochodzi do m.in. szczękościsku, napięcia mięśni, wygięcia ciała, napadowych skurczów
Polio: Objawy grypopochodne, gorączka, ból gardła, dreszcze, bóle brzucha; u niektórych dochodzi do zapalenia opon mózgowych, niedowładów mięśni, czasem do śmierci
Błonica: Gorączka, ból gardła, obrzęk szyi, skóry |
Tężec: Laseczki tężca występują w glebie na całym świecie
Polio: Na świecie jest kilka krajów, w których endemicznie występuje szczep polio: Pakistan, Afganistan, Nigeria, Indie, Ukraina oraz kraje, gdzie czasami odnotowuje się przypadki dzikiego wirusa polio m.in.: Czad, Angola, Niger, Chiny
Błonica: Występuje powszechnie na całym świecie, choć rzadko w krajach uprzemysłowionych, w których jest wysoki stopień sczepień powszechnych |
| Cena za jedną dawkę (3w1):
110 PLN |
||||||
| CHOLERA
(cholera)
|
2 dawki
druga w odstępie min. 7 dni.
2 dawka najpóźniej tydzień przed wyjazdem
Doustna
|
U dorosłych min. 2 lata, u dzieci krócej |
Można szczepić dzieci powyżej 2 r.ż.
Szczepionka daje również 50% ochronę na niektóre szczepy bakterii e-coli |
Ryzyko dla turystów jest raczej nieduże i dotyczy osób, które nie przestrzegają zasad bezpiecznego spożywania posiłków (mycie, sparzenie, gotowanie). Bardziej narażeni są podróżni udający się w rejon gdzie jest epidemia. |
Choroba może przebiegać:
– bezobjawowo – z lekkimi objawami jak wodnista biegunka – z ciężkimi objawami: silna biegunka + wymioty, które prowadzą do odwodnienia (nawet śmierci) Okres wylęgania od kilkunastu godzin do 5 dni. |
Występuje w krajach rozwijających się, gdzie są słabe warunki sanitarne głównie Afryka, Azja i gdzieniegdzie Ameryka Południowa i Środkowa. |
| Cena za jedną dawkę:
190 PLN |
||||||
| WŚCIEKLIZNA (rabis)
|
3 dawki
w odstępach: 0, 7 dni, 21 dni
Dawka uzupełniająca po roku
Zastrzyk
|
5 lat |
Można szczepić dzieci powyżej 1 r.ż. Mimo przyjęcia 3 dawek, w razie pogryzienia należy udać się do lekarza w celu przyjęcia kolejnych zastrzyków. Brak przyjęcia cyklu szczepień wcześniej oznacza konieczność przyjęcia immunoglobiny i pierwszej dawki w ciągu 24h od ugryzienia, co w niektórych rejonach może być trudne ze względu na małą dostępność. |
Największe zagrożenie stanowią koty i psy uliczne, jak również nietoperze oraz małpy. Te ostatnie mogą wskoczyć na plecy turysty, zwabiane zapachem jedzenia z jego plecaka. |
Okres wylęgania wynosi najczęściej 1-3 miesiące, choć pierwsze objawy mogą się pojawić po 10 dniach.
Objawy: ból głowy, gorączka, uczucie niepokoju, zmiana czucia w miejscu ugryzienia Następnie mogą dojść halucynacje, nadpobudliwość, aerofobia. W większości przypadków cholera jest śmiertelna. |
Występuje praktycznie na całym świecie.
Do grupy wysokiego ryzyka należą dzieci, które często głaszczą zwierzęta oraz grotołazi, ze względu na potencjalny kontakt z nietoperzami zamieszkującymi jaskinie. |
| Cena za jedną dawkę:
160 PLN |
Ceny podane w tabeli są przykładowe (08.2017) i pochodzą z wybranej przychodni.
Zarówno my, jak i Bartek przyjęliśmy wszystkie szczepionki wymienione w tabeli z wyjątkiem cholery, bo w momencie kiedy się szczepiliśmy szczepionka była wprawdzie dopuszczona do obrotu w Polsce, ale przez wiele miesięcy nigdzie nie była dostępna.
Na szczepienie przeciwko wściekliźnie również się zdecydowaliśmy się bo plan trasy przed wyjazdem był bardzo elastyczny i zakładaliśmy, że możemy znaleźć się w miejscach oddalonych, gdzie szybki dostęp do dobrej kliniki z immunoglobiną niezbędną w razie pogryzienia może być utrudniony.
Ważne pytania
Podejmując decyzję o wskazaniu do szczepienia należy odpowiedzieć na kilka ważnych pytań. Oczywiście decyzję o szczepieniu podejmujesz wspólnie z lekarzem i to on zada Ci te pytania, a także pomoże na niektóre odpowiedzieć.
-
Do jakiego kraju / regionu wyjeżdżasz. To pytanie podstawowe. Może się zdarzyć tak, że choroba w danym kraju występuje, ale już w regionie do którego konkretnie jedziesz nie. Wtedy lekarz może uznać za zbędne się szczepić.
-
W jakim czasie jedziesz – w porze suchej czy deszczowej. (Ta kwestia dotyczy tylko niektórych szczepionek)
-
Jaki będzie charakter Twojego wyjazdu? Od tego jak zamierasz podróżować może zależeć na przykład wskazanie do przyjęcia szczepionki na wściekliznę (wiejskie tereny, oddalone od infrastruktury etc.).
-
W jakim wieku jest Twoje dziecko. Część szczepień wymaga ukończenia 9 miesięcy a część dwóch lat (szczegóły w tabeli)
-
Jaki jest stan Waszego zdrowia? Niektóre choroby czy alergie wykluczają przyjęcie niektórych szczepionek.
Przydatne linki
I na koniec kilka przydatnych linków, z których korzystałam pisząc ten tekst i z których przede wszystkim korzystamy każdorazowo przygotowując się do podróży.
https://wwwnc.cdc.gov/travel/destinations/list/ – Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC)
http://www.who.int/ith/en/ – Światowa Organizacja Zdrowia
http://szczepieniadlapodrozujacych.pl/ – Ekspercki serwis dla osób planujących podróże egzotyczne
http://www.medellan.pl/ – Medycyna Podróży, przychodnia w Warszawie.
A na koniec tylko jedna nasza rada: Idź do lekarza medycyny podróży, przemyśl wszystko, przedyskutuj i zaszczep się, a potem jedź i ciesz się światem. Jest taki piękny, że nie warto z lęku przed chorobami rezygnować z jego zwiedzania :).
2 komentarze
[…] na drugą część naszego cyklu: Zdrowie w podróży. Ostatnim razem skupiliśmy się na kwestii szczepień a tym razem chcemy poruszyć temat chorób tropikalnych roznoszonych przez komary. Zdecydowaliśmy […]
[…] ramach naszego cyklu o zdrowiu w podróży pisaliśmy już o szczepieniach i malarii. Dzisiaj czas na porcję informacji o kolejnych chorobach tropikalnych roznoszonych przez […]