Zdrowie w podróży to dla nas ważny temat. W końcu jeździmy w rejony tropikalne a ponadto podróżujemy z dziećmi i za nic na świecie nie chcielibyśmy, żeby coś im się stało.
W ramach naszego cyklu o zdrowiu w podróży pisaliśmy już o szczepieniach i malarii. Dzisiaj czas na porcję informacji o kolejnych chorobach tropikalnych roznoszonych przez komary – Dendze i wirusie Zika.
Denga
To druga po malarii, najbardziej rozpowszechniona choroba tropikalna. Wywoływana jest przez wirusa dengi, którą rozprzestrzeniają komary typu Aedes aegypti lub Aedes (ten sam co żółtą gorączkę i wirus Zika).
Denga jest obecna w klimacie tropikalnym i subtropikalnym, Azji, Afryki i obu Ameryk.
Źródło: http://www.medycynatropikalna.pl/chorobazakazna/3/denga
Ryzyko zachorowania jest znacznie mniejsze na obszarach położonych powyżej 2.000 – 2.500 m.n.pm.
Rocznie na dengę choruje około 1 miliona osób.
Występują cztery różne rodzaje wirusa. Zachorowanie na jeden uodparnia na wiele lat, ale tylko przed zachorowaniem wywołanym przez ten sam typ.
Komary atakują najczęściej w dzień, tuż przed zmierzchem, zarówno w pomieszczeniach jak i na zewnątrz; występują również w miastach.
Objawy zachorowania są różne, w zależności od tego, która postać przyjmie choroba.
W postaci klasycznej główne objawy to wysoka gorączka, dreszcze, bóle stawów i mięśni, często także występuje wysypką.
W postaci krwotocznej występują: krwawienia z nosa, wybroczyny, wymioty i stolce z krwią.
Postać wstrząsowa oznacza, że przy wysokiej gorączce dochodzi do gwałtownego pogorszenia stanu zdrowia ze spadkiem ciśnienia, utrata przytomności i wstrząsem.
Jak uniknąć zachorowania na dengę?
Podobnie jak w przypadku malarii szczepionka na dengę jest dostępna jedynie w niektórych krajach tropikalnych w ramach lokalnych programów szczepień, nie ma jej natomiast do zastosowania komercyjnego dla podróżujących. Chemioprofilaktyka nie istnieje, dlatego tak ważne jest, żeby dobrze się zabezpieczać przed ugryzieniami komarów (szczegóły na końcu posta).
Zika
Ostra choroba zakaźna wywoływana przez wirus Zika, który roznoszą komary typu Aedes aegypti lub Aedes (ten sam co żółtą gorączkę i dengę).
Do 2007 roku na świecie zanotowano zaledwie 14 przypadków zarażenia wirusem Zika, jednak w tamtym roku w Mikronezji na Pacyfiku wybuchła epidemia z liczba zarażonych wynoszącą 5 tysięcy osób. W latach 2013 – 2015 wystąpiły kolejne masowe zachorowania na Wyspach Pacyfiku, a w 2015 roku wirus Zika dotarł także do Brazylii, a następnie do kolejnych 20 państw Ameryki Południowej i Środkowej. Na początku 2016 roku liczbę chorych szacowano już na ponad 1,5 miliona osób. W 2016 wirus dotarł także do Europy, a przypadki zachorowań były odnotowane m.in. w Czechach, Danii, Hiszpanii i Niemczech.
Obecnie największe występowanie obejmuje Amerykę Łacińską, a następnie, Afrykę, Oceanię i Azję.
Źródło: https://wwwnc.cdc.gov/travel/page/world-map-areas-with-zika
Do zarażenia wirusem Zika dochodzi również przez kontakty seksualne, transfuzję krwi, karmienie piersią oraz bezpośrednio z matki na płód.
Objawy zachorowania występują najczęściej po okresie od 3 do 12 dni od zarażenia. Około 80% zachorowań przebiega bezobjawowo lub z łagodnymi objawami. U pozostałych przypadków objawy kliniczne podobne są jak u chorych na dengę i chikungunyę i są to:
– gorączka
– bóle mięśni i stawów
– wysypka
– bóle głowy
– zapalenie spojówek.
Najgroźniejsze powikłania dotyczą kobiet ciężarnych, u których dzieci wirus Zika najprawdopodobniej prowadzi do mikrocefali (nienaturalnie mały wymiar głowy w stosunku do reszty ciała).
Zgodnie z zaleceniami WHO:
– kobiety ciężarne powinny unikać wyjeżdżania do krajów gdzie występuje wirus Zika
– Jeśli para planuje dziecko, a podróżuje razem po regionie, w którym występuje wirus Zika, powinna unikać współżycia pół roku po powrocie; w przypadku gdy podróżuje tylko kobieta okres ten skraca się do 2 miesięcy (wirus dłużej utrzymuje się w nasieniu męskim niż w płynach ustrojowych).
Ochrona
Nie istnieje ani szczepionka ani leki, które pozwalają uniknąć zachorowania, dlatego tak ważne jest, żeby dobrze się zabezpieczać przed ugryzieniami komarów (poniżej).
Ochrona przed ukąszeniami komarów
Jak widać z przedstawionych powyżej informacji, często unikanie ugryzień komarów jest jedyną możliwą profilaktyką do zastosowania. Co zatem należy zrobić, aby je zminimalizować?
Repelenty
Należy stosować środki odstraszające owady,czyli tzw. repelenty, które zawierają skuteczne substancje takie jak DEET czy ikarydynę. Stężenie DEET’u powinno wynosić minimum 40%. W Polsce dostępna i popularna wśród podróżników jest Mugga (cena ~30 pln / 75 ml, 50%). My natomiast kupowaliśmy preparat Care Plus (cena ~55 pln / 100ml, 50% DEET) oraz dla Bartka preparat tej samej firmy tylko z naturalnych substancji, który może być stosowany przez dzieci powyżej 3 miesiąca życia. W tamtym czasie w Polsce oba środki nie były dostępne i musieliśmy sprowadzać je z Niemiec. Link do sklepu tutaj.
Obecnie na wyjazd do Gwatemali kupiliśmy środki z ikarydyną. Jest dużo mniej szkodliwa niż deet, może być stosowana przez niemowlęta od 6 miesiąca życia oraz przez kobiety ciężarne. (cena za buteleczkę 100ml to 50pln). Damy znać jak się sprawdziła jak wrócimy.
Odpowiednia odzież
Należy nosić długi rękaw i długie nogawki oraz skarpetki zwłaszcza w porze kiedy komary są aktywne oraz w miejscach gdzie występuje ich dużo. W tropikach to często dodatkowo ochrona przed słońcem.
Moskitiery
Jeśli śpimy na zewnątrz lub w pomieszczeniach, gdzie istnieje ryzyko dostania się komarów do środka, należy stosować moskitiery zakładane na okno bądź na łóżko.
Duża część hosteli i hoteli w rejonach występowania chorób przenoszonych przez komary dysponuje moskitierami dla gości, jednak zdarza się, że są one dziurawe (czyli nieskuteczne), no i nie zawsze mamy tę 100% pewność, że taka moskitiera będzie. Dlatego jeśli ktoś dużo podróżuje, to zalecamy kupno własnej. Można dostać lekki model, zajmujący w bagażu mało miejsca, a do tego nasączony płynem odstraszającym insekty.
Przy wyborze moskitiery warto zwrócić uwagę wielkość oczek. W zależności gdzie jedziemy i przed jakimi insektami będziemy się chronić wybierzemy inną gęstość siatki, tak, żeby również zapewniała dostęp powietrza. Kolejna kwestia to jej wymiar, który będzie różny w zależności od tego czy będziemy spać na łóżku pojedynczym czy podwójnym. W dobrym sklepie podróżniczym doświadczony sprzedawca powinien nam pomóc dokonać właściwego wyboru.
Nasza porada: jeśli zabieracie własne moskitiery to weźcie ze sobą linki lub sznurki, bo często są trudności, żeby taką moskitierę zakładaną na łóżko przymocować. Zabawa w MacGyvera murowana ;-).
Przydatne linki
I na koniec kilka przydatnych linków, z których korzystałam pisząc ten tekst:
https://wwwnc.cdc.gov/travel/destinations/list/ – Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC)
http://www.who.int/ith/en/ – Światowa Organizacja Zdrowia
http://szczepieniadlapodrozujacych.pl/ – Ekspercki serwis dla osób planujących podróże egzotyczne
http://www.medycynatropikalna.pl/– Zakład Epidemiologii i Medycyny Tropikalnej
https://zdrowiewpodrozy.mp.pl/malaria – Portal Medycyna Praktyczna
